આજે વર્તમાનમાં બીમારીઓ ઘણી બધી વધી ગઈ છે.દરેક વ્યક્તિ કોઈને કોઈ બીમારીથી પીડિત હોઈ છે.તમે બહારથી સ્વસ્થ દેખાતા હોય તેના પરથી અંદરથી કેટલા પીડિત છો તે જાણી શકાતું નથી.દૈનિક ક્ષેત્રમાં રોજ સંશોધન કરવામાં આવે છે:આજના સમયમાં લોકોની જીવનશૈલીમાં ઝડપથી પરિવર્તન આવ્યું છે, તેના પરિણામે, લોકોના ખાણી-પીણીમાં ઘણો બદલાવ આવ્યો છે. ખોરાકમાં પરિવર્તનને કારણે લોકો અનેક રોગોથી પીડાઈ રહ્યા છે. દરરોજ, નવા રોગોની શોધખોળ કરવામાં આવે છે. તબીબી ક્ષેત્રના વિકાસને કારણે, રોજ નવા સંશોધન થઈ રહ્યા છે અને નવી બીમારીઓ મળી આવી છે. જો કે આજે અમે તમને કોઈ નવા રોગ વિશે નહીં પરંતુ ખૂબ જ જૂના રોગ વિશે જણાવવા જઈ રહ્યા છીએ.
એપિલેપ્સીનું સચોટ નિદાન સગાસંબંધીએ આપેલી માહિતી ઉપરથી થઇ શકે છે. જો શક્ય હોય તો એપિલેપ્સી વખતે મોબાઈલમાં વીડિયો લઇ લેવામાં આવે તો નિદાન કરવામાં ઘણી મદદ મળી શકે. આ ઉપરાંત EEG, MRIની તપાસ અનિવાર્ય છે. આ ઉપરાંત પણ કોઈ તપાસની જરૂર પડે તો કરાવવી જોઈએ
એપિલેપ્સી એ એક ગ્રીક શબ્દ છે. ગ્રીક ભાષામાં એનો અર્થ ‘Feeling Evil’ થાય છે. એટલે, વર્ષો પેહલા, કંઈક ‘બાહ્ય શક્તિ’ની અસર થાય છે, એવી માન્યતા હતી. આપણા દેશમાં હાલમાં પણ ઘણાંબધાં લોકો એને રોગ માનવાને બદલે Evil શક્તિ માની ધાગા દોરા કરાવે છે. શહેરોમાં એનું પ્રમાણ ઘટ્યું છે, પરંતુ ગ્રામીણ વિસ્તારમાં હજુ પણ તે પ્રચલિત છે.
હકીકતમાં, એપિલેપ્સી – ખેંચ એ એક મગજનો રોગ છે. તેથી , આવી માન્યતા / અંધ શ્રધ્ધામાં પડયા વગર યોગ્ય ડૉક્ટર ની સલાહ લેવી. લગભગ 100 માંથી 4 વ્યક્તિ ને જીવનમાં 1 વાર ખેંચ આવેલ હોય છે, પરંતુ જીવનમાં આવેલ 1 ખેંચને એપિલેપ્સી ના કહેવાય. જો આ ખેંચ વર્ષમાં 2 થી વધુ વાર અથવા વારંવાર આવે તો જ એને એપિલેપ્સી કહેવાય.
આનુવંશિક અથવા મગજની ઇજાને કારણે આવે છે વાઈ.
આનુવંશિક અથવા મગજની ઇજાને કારણે ઘણા લોકો આ રોગનો શિકાર બને છે. આ મગજ સાથે સંકળાયેલ ક્રોનિક રોગ કહેવાય છે. જે લોકો વાઈની સમસ્યાથી પીડાય છે તેમના શરીરમાં ઘણા લક્ષણો દેખાય છે. ચક્કર આવવા, અથવા હાથ અને પગ કાંપવા વગેરે વાઈના સંકેતો છે. જો કોઈ વ્યક્તિને અચાનક વાઈનો આંચકો આવે છે, તો થોડી સાવચેતી રાખીને દર્દીના શરીરને નુકસાનથી બચાવી શકાય છે.
એપિલેપ્સીનાં કારણો: બાળકનાં જન્મ વખતે ઑક્સિજનની ઉણપ.કોઈ પણ પ્રકારનાં અકસ્માત /એક્સીડન્ટથી માથાનાં ભાગ માં ઇજા – ઘણીવાર બહુ જ સામાન્ય દેખાતી ઇજા પણ મગજને ઇજા પહોંચાડી શકે છે અને ખેંચ અથવા મગજની કાર્યક્ષમતા ઓછી થવાની શક્યતા રહે છે ,એટલા માટે હેલ્મેટ અથવા ગાડી ચલાવતી વખતે સીટ બેલ્ટ પહેરવું અનિવાર્ય છે.
મગજનો તાવ : વાઇરસ , જીવાણુ ,ટી.બી.થી થતા મેનીન્જાઈટીસ વિગેરે ..મગજની ગાંઠ : બ્રેઈન ટ્યુમર .જીનેટીક એપિલેપ્સી: જન્મજાત મગજના કોષોમાં ડેવલપમેન્ટમાં ડિફેકટ, જેવી કે , Cortical dysplasia.શરીરમાં સોડીયમ , પોટેશિયમ , કૅલ્શિયમ જેવાં રસાયણોની વધઘટ.ડાયાબિટીસ નાં પેશન્ટમાં સુગરનાં પ્રમાણમાં ખૂબ વધ -ઘટ થવાથી.મોટા ભાગ ની એપિલેપ્સીમાં કંઈ જ કારણ જડતું નથી એને Idiopathic Epilepsy કહેવાય.
આ પ્રકારની એપિલેપ્સી મોટાભાગે Genetic હોય એવી શક્યતા છે.એપિલેપ્સી વધારે નાના બાળકોમાં જોવા મળે છે, 5 વર્ષથી નાના બાળકોને તાવ દરમ્યાન ખેંચ આવે તેને Febrile Convulsion કહેવાય. તાવ વખતે એકવાર ખેંચ આવે તો આવા બાળકોને જયારે પણ તાવ વધતો લાગે ત્યારે પેરાસીટામોલ , નાકમાં નાખવા માટે મિડાઝોલામ સ્પ્રે અથવા ક્લોનાઝેપામ નો ઉપયોગ કરી શકાય ( 2 વર્ષ થી મોટા બાળકોને ).
ખેંચ વખતે મોઢેથી કંઈપણ આપવું જીવલેણ થઈ શકે .જો બાળકને તાવ વધતા વારંવાર ખેંચ આવે તો ભવિષ્યમાં ખેંચની બીમારી થવાની શક્યતા રહે છે, આવા બાળકોને કાંઈપણ કારણે તાવ આવે ત્યારે તાત્કાલિક સારવાર લેવી જરૂરી છે.
એપિલેપ્સી ના મુખ્ય 3 પ્રકાર હોય છે. Generalized Epilepsy . Partial Epilepsy . Complex Partial Epilepsy : ઉપરાઉપરી ખેંચ 1/2 કલાક કરતાં વધુ ચાલુ રહે અથવા બે ખેંચ વચ્ચે દર્દી સભાન ના થાય તો તેને Status Epilepticus કહેવાય એની સારવાર તરત ના મળે તો મગજમાં કાયમી નુકસાન થઇ શકે. આવા દર્દીને તાત્કાલિક ICUમાં દાખલ કરવા જોઈએ , જેથી ઝડપથી સારવાર આપી શકાય.
1. Generalized Epilepsy:આના બે મુખ્ય પ્રકાર છે . Generalised Tonic- Clonic Epilepsy : આવા દર્દીને ખેંચ આવે ત્યારે બંને હાથ પગમાં ઝાટકા વાગે , ભાન જતું રહે અને ઘણીવાર પેશાબ અથવા ઝાડો પણ થઇ જાય. અમુક વખતે દાંત વચ્ચે જીભ આવી જતા જીભ કપાઈ લોહી પણ આવે
Absent Seizure.દર્દી અમુક ક્ષણો માટે ભાન ગુમાવે છે , પૂતળા જેવો સ્થિર થઇ જાય ખોવાઈ ગયેલ હોય એવો ભાસ થાય : તેના 3 પ્રકાર છે. Typical . Atypical Special features:a) Myoclonic Jerks b) Eyelid myoclonus
આ પ્રકારની એપિલેપ્સીમાં શરીરનાં અમુક સ્નાયુમાં ઝાટકા વાગે અને ઘણી વાર વસ્તુઓ હાથમાંથી ફંગોળાઈ જાય. : વાઈ દરમિયાન ધ્યાનમાં રાખવા માટે મહત્વપૂર્ણ ટીપ્સ:આજે અમે તમને એમ.વાય. હોસ્પિટલ ઇન્દોરની ન્યુરોલોજીસ્ટ ડો.અર્ચના વર્માની કેટલીક મહત્વપૂર્ણ ટીપ્સ વિશે જણાવવા જઈ રહ્યા છે જેથી તમે વાઈના દર્દીની સારી સંભાળ રાખી શકો. જાણો કે વાઈના દર્દીની આસપાસના લોકોએ શું કાળજી લેવી જોઈએ.
આ વાતો નું ધ્યાનમાં રાખો:સૌ પ્રથમ, વાઈના દર્દીએ તેના પેટ પર આરામ કરવો જોઈએ. આ સમય દરમિયાન ધ્યાનમાં રાખો કે દર્દીનું મોં નીચે તરફ આવવું જોઈએ.ખાસ કરીને ધ્યાનમાં રાખો કે દર્દીના મોઢામાં આંગળી અથવા ચમચી નાખવાનું ભૂલશો નહીં, તેનાથી દર્દીને નુકસાન થાય છે.
જ્યારે પણ કોઈને વાઈનો આંચકો આવે છે, ત્યારે તેણે તેને પકડવાનો પ્રયાસ કરવો જોઈએ નહીં. તે જે પણ કરે છે, તેણે કરવાનું ચાલુ રાખવું જોઈએ.જ્યારે પણ વાઈના દર્દીને આંચકો આવે છે, ત્યારે તેના આસપાસનામાંથી તીક્ષ્ણ વસ્તુઓ દૂર કરવી જોઈએ. તેનાથી ઈજા થવાનું જોખમ રહે છે.વાઈના દર્દીઓએ ઓશીકું અથવા નરમ વસ્તુ પોતાના માથાની નીચે રાખવી જોઈએ, જેથી તેના માથામાં ઇજા ન થાય.વાઈના દર્દીને શક્ય તેટલી ખુલ્લી હવામાં રાખવો જોઈએ જેના કારણ તેને શ્વાસ લેવામાં તકલીફ પડે નહિ. વધારે ભીડને કારણે તેને મુશ્કેલીનો સામનો કરવો પડે છે.દર્દીને એક પડખે સુવડાવવું , કપડાં ઢીલા કરી નાખવા એને કઈ ઇજા ન થાય એનું ધ્યાન રાખવું
ખેંચ વખતે જીભ કચડાઈ જવાની બીક ઘણી વાર રહે છે, ઘણીવાર લોકો મોંમાં રૂમાલ મૂકે છે પરંતુ આવું કરવામાં શ્વાસ રૂંધાઇ જવાની શક્યતા રહે છે, એટલે એવા કોઈ પ્રયોગ અનુભવ વગર કરવા ના જોઈએ.વાઈના વ્યક્તિને ભુલથી પણ કોઈએ મોં દ્વારા હવા આપવાનો પ્રયાસ કરવો જોઈએ નહીં.વાઈના દર્દીની સાથે તેનો દર્દ ના મટે ત્યાં સુધી તેની જોડે રહેવું જોઈએ.
જો વાઈના હુમલા પછી વ્યક્તિને કોઈ પણ પ્રકારની ઈજા થાય છે, તો તે સમયે કંઇ પણ ન કરો. જ્યારે વ્યક્તિ સામાન્ય સ્થિતિમાં હોય, તો જ તેને નજીકની હોસ્પિટલમાં લઈ જાઓ.ખેંચ રોકવા માટે હાલમાં નાકમાં નાખવા માટેનું સ્પ્રે Midazolam ઉપલબ્ધ છે. તમારા ડૉક્ટરને બતાવવા જાઓ ત્યારે સ્પ્રેનો ઉપયોગ કઈ રીતે કરવો અને કેટલા પ્રમાણ માં કરવું એ સમજી લેવું. સામાન્ય રીતે દર્દીને એક પડખે સુવડાવી બંને નાકમાં સ્પ્રે કરી શકાય.એપિલેપ્સીનું નિદાન એકવાર થઈજાય પછી એના પ્રકાર પ્રમાણે દવા લેવાની હોય છે. હાલમાં ઘણી નવી દવાઓ ઉપલબ્ધ છે જેની આડઅસર જૂની દવાઓ કરતા ઓછી છે
