નમસ્તે મિત્રો અમારા આ લેખમાં આપ સૌનું સ્વાગત છે કાલિઘાટ પશ્ચિમ બંગાળના કોલકાતામાં એક શક્તિપીઠ છે માન્યતા અનુસાર માતા સતીના જમણા પગની કેટલીક આંગળીઓ આ સ્થળે પડી હતી આજે આ સ્થાન કાલી ભક્તો માટેનું સૌથી મોટું મંદિર છે બંગાળ જ નહીં દુનિયાભરના લોકો અહીં માતાને જોવા આવે છે. કોરોના સંકટ વચ્ચે લોકોને ખાસ તૈયારી સાથે માતાના દર્શન કરવામાં આવી રહ્યા છે.
કાલીઘાટ કાલી મંદિર ૫૧ શક્તિપીઠોમાંનું એક છે હિંદુધર્મના પુરાણો અનુસાર જ્યાં જ્યાં માં સતીનાં અંગના ટુકડાઓ ધારણ કરેલા વસ્ત્રો કે આભૂષણો પડયાં ત્યાં ત્યાં શક્તિપીઠ અસ્તિત્વમાં આવ્યાં એ અત્યંત પાવન તીર્થસ્થાન કહેવાયાં આ તીર્થ આખાં ભારતીય ઉપમહાદ્વીપ પર ફેલાયેલા છે દેવીપુરણમાં ૫૧ શક્તિપીઠોનું વર્ણન છે.અમે વાત કરી રહ્યા છીએ પશ્ચિમ બંગાળની રાજધાની કોલકાતામાં સ્થિત મા કાલીનું સૌથી પ્રસિદ્ધ મંદિર કાલીઘાટ વિશે કોલકાતામાં દેવી શક્તિના ઘણા પ્રખ્યાત સ્થળો છે પરંતુ કાલિઘાટમાં સ્થિત આ કાલી મંદિરનો મહિમા ખૂબ મોટો છે.
51 શક્તિપીઠોનું વર્ણન.કાલીઘાટ કાલી મંદિર એ 51 શક્તિપીઠોમાંનું એક છે. હિન્દુ ધર્મના પુરાણો અનુસાર શક્તિપીઠ અસ્તિત્વમાં આવ્યા છે ત્યાં સતીના અંગો કપડા અથવા ઝવેરાત પહેર્યા છે આને પવિત્ર યાત્રાધામો કહેવામાં આવે છે આ તીર્થ સ્થળો ભારતીય ઉપખંડમાં ફેલાયેલા છે દેવી પુરાણમાં 51 તીર્થ સ્થાનોનું વર્ણન છે.
કાલીમંદિરમાં દેવી કાલીનાં પ્રચંડ રૂપની પ્રતિમા સ્થાપિત છે આ પ્રતિમામાં દેવી કાલી ભગવાન શિવની છાતી પર પગ રાખીને ઉભેલા છ એમના ગળામાં નરમુંડોની માળા છે એમનાં હાથમાં કુલ્હાડી તથા કેટલાંક નરમુંડ છે. એમની કમરમાં પણ કેટલાંક નરમુંડ બાંધેલા છે એમની જીભ બહાર નીકળેલી છે એમની જીભ પરથી રક્તની થોડીક બુંદો પણ ટપકે છે.
કાલી ઘાટના આ કાલી મંદિરને શક્તિપીઠ પણ માનવામાં આવે છે જ્યાં સતીના જમણા પગની 4 આંગળીઓ અંગૂઠાને બાદ કરતા પડી હતી અહીંની શક્તિ કાલિકા અને ભૈરવ નકુલેશ છે આ પીઠમાં કાલીની ભવ્ય પ્રતિમા છે જેની લાંબી લાલ જીભ મોઢા માંથી બહાર આવી છે ત્રિનાયણ માતા રક્તમ્બર મુન્દમાલિની મુક્તેકશી પણ મંદિરમાં બિરાજમાન છે નજીકમાં નકુલેશનું મંદિર પણ છે.
આ મૂર્તિની પાછળ કેટલીક અનુશ્રુતિઓ પણ પ્રચલિત છે આ અનુશ્રુતિ અનુસાર દેવી કોઈ વાત પર ગુસ્સે થઇ ગઈ હતી એના પછી એમણે નરસંહાર કરવાનો શરુ કરી દીધો એમના માર્ગમાં જે પણ કોઈ આવતું જતું હતું તેમને તે મારતા જતાં હતા એમના ક્રોધને શાંત કરવાં માટે ભગવાન શિવ એમના રસ્તામાં વચ્ચો વચ્ચ સુઈ ગયાં દેવીએ ગુસ્સામાં એમની છાતી પર પગ મૂકી દીધો પણ એજ સમયે એમને ભગવાન શિવને ઓળખી લીધાં ત્યાર પછી જ એમનો ગુસ્સો શાંત થયો અને એમને નરસંહાર બંધ કર્યો આ કાલીમંદિર કાલીઘાટની થોડીક વધારે વિગતો.
માતા કાલીના કપાળ અને ચાર હાથ કાલીઘાટ મંદિરમાં દેવીની પ્રતિમામાં દેખાય છે આ પ્રતિમા ચોરસ કાળા પથ્થરમાંથી કોતરવામાં આવી છે અહીં માતા કાલીની જીભ ખૂબ લાંબી છે જે સોનાથી બનેલી છે અને બહાર આવી છે દાંત સોનાના છે આંખો અને માથું બૃહદ સિંદૂરથી બને છે અને કપાળ પર તિલક એ પણ ગૌર સિંદૂરનું છે મૂર્તિના હાથ સુવર્ણ આભૂષણ અને કંઠસ્થાનના માળાથી સજ્જ છે.
અષ્ટમી ની વિશેષ પૂજા.આ સિવાય મંદિરમાં એક કુંડુપુકર નામનું પવિત્ર તળાવ આવેલું છે જે મંદિર સંકુલના દક્ષિણપૂર્વ ખૂણામાં સ્થિત છે આ તળાવનું પાણી ગંગા જેટલું પવિત્ર માનવામાં આવે છે એવું માનવામાં આવે છે કે પાણીમાં સ્નાન કરવાથી દરેક વ્રત પૂર્ણ કરવાની શક્તિ હોય છે મા કાલિકા સિવાય શીતલા શાશ્તી અને મંગલચંડીનાં સ્થાનો પણ છે.
મંગળવાર અને શનિવારની સાથે અષ્ટમીના દિવસે વિશેષ પૂજા-અર્ચના કરવામાં આવે છે અને ભક્તોની ભીડ પણ ઘણી વધારે હોય છે.આ મંદિર સવારે 5 થી રાત્રે 10:30 સુધી ખુલ્લું રહેશે. બપોરના મધ્યમાં આ મંદિર બપોરે 2 થી 5 સુધી બંધ છે. આ સમયગાળામાં ભોગ ચઢાવવામાં આવે છે મંગળા આરતી સવારે 4 વાગ્યે થાય છે પરંતુ ભક્તો માટે મંદિર સવારે 5 વાગ્યે ખોલવામાં આવે છે.નિત્ય પૂજા:સવારે 5:30 થી સાંજે 7:00 સુધી ભોગા રાગ:બપોરે 2:30 થી 3:30. સંધ્યા આરતી:સાંજે 6:30 થી 7:00 સુધી.
કોરોના સંકટ વચ્ચે પણ વિશ્વાસનું કોઈ નુકસાન નથી.એક લોકપ્રિય દંતકથા અનુસાર એકવાર એક ભક્તને ભગીરથ નદીમાંથી એક તેજસ્વી કિરણ જોયું તેણે પ્રકાશ સ્થિત કર્યો અને માનવ અંગૂઠાના રૂપમાં પથ્થરનો ટુકડો શોધી કાઢયો આસપાસમાં તેમને નકુલેશ્વર ભૈરવનો સ્વયંભૂ લિંગમ મળ્યો તેણે આ તસવીરો નાના મંદિરમાં રાખી અને જંગલમાં તેમની પૂજા શરૂ કરી. સમયની સાથે મંદિરની લોકપ્રિયતા વધતી ગઈ અને આ રીતે કાલીઘાટ મંદિરની ઓળખ થઈ.
લોકો માને છે કે અહીં સાચા મનથી આવીને જે મનોકામનાઓ પૂર્ણ થાય છે આ જ કારણ છે કે કોરોના સંકટ વચ્ચે લોકોમાં વિશ્વાસનો અભાવ નથી લોકો માતા કાલીને જોવા આવે છે.51 શક્તિપીઠોમાં કાલીઘાટ મુખ્ય માન્યતા છે કે માતા કાલી જાગવાની સ્થિતિમાં છે જ્યાં બંગાળમાં કાલી પૂજાના દિવસે દેવી કાલીની પૂજા કરવામાં આવે છે.
