આપણા દેશમાં અનેક દેવી-દેવતાઓના મંદિરો આવેલા છે દરેક મંદિરમાં મોટી સંખ્યામાં ભક્તો આવે છે અને ભક્તો દર્શન કરીને તેમની દરેક મનોકામના પૂર્ણ કરે છે તેવી જ રીતે સુરેન્દ્રનગર જિલ્લાના થાણા તાલુકાના તરણેતર ગામમાં ત્રિનેત્રેશ્વર મહાદેવનું આ મંદિર આવેલું છે આ છે ત્રિનેત્રેશ્વર મહાદેવનું સ્વયંભુ મંદિર ત્રિનેત્રેશ્વર મહાદેવનું મંદિર વાસ્તવમાં તેમાં બિરાજમાન ભોલેનાથ છે એટલા માટે આ મંદિર વિશે કહેવાય છે કે આ મંદિરમાં આવનાર દરેક ભક્તની મનોકામના ભોલેનાથ પૂર્ણ કરે છે ત્રિનેત્રેશ્વર મહાદેવના મંદિરમાં એક કુંડ પણ છે.
અને કહેવાય છે કે આ કુંડમાં ગંગાજી સ્વયં રહે છે ત્રિનેત્રેશ્વર મહાદેવના આ મંદિરમાં એવું કહેવાય છે કે ભાદરવા સુદ પાંચમના દિવસે ગંગામાતા આવે છે અને આ સ્થાનનો અભિષેક કરે છે તેથી ભગવાન આ મંદિરમાં આવનાર દરેક ભક્તનું દુઃખ દૂર કરે છે ત્રિનેત્રેશ્વર મહાદેવના મંદિરમાં પણ એવું જ કહેવામાં આવ્યું છે આ ભૂમિને દેવપંચાલ તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે ત્રિનેત્રેશ્વર મહાદેવના મંદિરનું નામ અપભ્રંશ થતાં આ ગામનું નામ તરણેતર પડ્યું છે ત્રિનેત્ર શિવ-લોક ભાષામાં ત્રીનેત્ર ત્રણ આંખો તરીકે પ્રચલિત છે.
ત્રિનેત્રેશ્વર માટે ઘણી લોકકથાઓ છે એક દંતકથા અનુસાર અહીં દ્રૌપદીના સ્વયંવરનું આયોજન કરવામાં આવ્યું હતું મત્સ્યવેદ અર્જુન દ્વારા તળાવમાં કરવામાં આવ્યો હતો જે હવે આ સ્થાન પર સ્થિત છે અહીં અર્જુને માછલી પકડીને દ્રૌપદી પાસેથી પાણી લીધું મંદિર પરિસરમાં એક તળાવ છે સેંકડો વર્ષ પહેલા ભગવાન બ્રહ્મા આ કુંડમાં મહાદેવની પૂજા કરતા હતા ત્યારે મહાદેવને ચઢાવેલા 1000 કમળમાંથી એક કમળ ઓછું પડી ગયું હતું વાસ્તવમાં મહાદેવજીએ બ્રહ્માજીની પરીક્ષા કરવા માટે જ કમળ ઉગાડ્યું હતું પરંતુ બ્રહ્માજીએ હજારમા કમળના રૂપમાં પોતાની આંખો ભગવાનને અર્પણ કરી હતી.
મંદિર પરિસરમાં એક તળાવ છે. સેંકડો વર્ષ પહેલા ભગવાન બ્રહ્મા આ કુંડમાં મહાદેવની પૂજા કરતા હતા, ત્યારે મહાદેવને ચઢાવેલા 1000 કમળમાંથી એક કમળ ઓછું પડી ગયું હતું. વાસ્તવમાં મહાદેવજીએ બ્રહ્માજીની પરીક્ષા કરવા માટે જ કમળ ઉગાડ્યું હતું. પરંતુ બ્રહ્માજીએ હજારમા કમળના રૂપમાં ભગવાનને પોતાની આંખ અર્પણ કરી હતી. આનાથી ભગવાન પ્રસન્ન થયા. બ્રહ્માજીની આંખ સારી હતી, પરંતુ બ્રહ્માજીએ ઉંચી આંખ કપાળમાં મૂકી હોવાથી તેને શંકર ત્રિનેત્રેશ્વર કહેવામાં આવે છે એક કથા એવી પણ છે કે કણ્વ ઋષિએ મહાદેવની પૂજા કરી હતી અને મહાદેવજીએ પ્રસન્ન થઈને વરદાન આપ્યું હતું કે જે વ્યક્તિ આ સ્થાન પર પૂલમાં સ્નાન કરીને પૂજા કરે છે, પિંડદાન કરે છે અને ભિક્ષા આપે છે તેને મોક્ષ મળે છે. ત્યારથી આ સ્થાન ત્રિવેણી સંગમની જેમ મૃતકોને પુષ્પો અર્પણ કરવા માટે પ્રખ્યાત બન્યું. આ સિવાય હરિદ્વાર, સિદ્ધપુર અને પ્રભાસમાં પણ મૃતકોના પુષ્પો ફેલાવવાનો ત્રિવેણી સંગમ છે.
આનાથી ભગવાન પ્રસન્ન થયા બ્રહ્માજીની આંખ તો ઠીક થઈ ગઈ પરંતુ બ્રહ્માજીએ ઉપલી આંખ કપાળમાં મૂકી હોવાથી તેમને શંકર ત્રિનેત્રેશ્વર કહેવામાં આવે છે એક કથા એવી પણ છે કે કણ્વ ઋષિએ મહાદેવની પૂજા કરી હતી અને મહાદેવજીએ પ્રસન્ન થઈને વરદાન આપ્યું હતું કે જે વ્યક્તિ આ સ્થાન પર પૂલમાં સ્નાન કરીને પૂજા કરે છે પિંડદાન કરે છે અને ભિક્ષા આપે છે તેને મોક્ષ મળે છે ત્યારથી આ સ્થાન ત્રિવેણી સંગમની જેમ જ મૃતકોને પુષ્પો અર્પણ કરવા માટે પ્રખ્યાત બન્યું આ સિવાય હરિદ્વાર સિદ્ધપુર અને પ્રભાસમાં પણ મૃતકોના પુષ્પો ફેલાવવાનો ત્રિવેણી સંગમ છે બીજી લોકવાર્તા છે કે તારકતુરને નષ્ટ કરવા માટે શિવ પાસેથી પુત્રનો જન્મ જરૂરી હતો.
તેથી ઇન્દ્રના કહેવા પર કામદેવ શિવની સેવાના બહાને શિવને પ્રસન્ન કરવા માટે મહાસ્ત્રનો ઉપયોગ કરે છે આમ સમય પહેલા વસંતના સંચાર અને મહાસ્ત્રના ઉપયોગથી પોતાના હૃદયમાં લોભી થયેલા મહાદેવે ત્રીજું નેત્ર ખોલ્યું અને સામે ઊભેલા કામદેવને બાળી નાખ્યા તેથી કામદેવની પત્ની રતિ શોકગ્રસ્ત મહાદેવની માફી માંગે છે ભગવાન શિવ રતિને દ્વાપર યુગ સુધી રાહ જોવાનું કહે છે દ્વાપરમાં કામદેવ કૃષ્ણને પુત્ર અને રતિ તરીકે જન્મ લેવાનું ધન્ય છે તેથી રતિએ ભગવાન શિવ-ત્રિનેત્રેશ્વરનું મંદિર બનાવ્યું ભગવાનની પૂજા કરી અને દ્વાપર યુગ સુધી તપસ્યા કરી આ સિવાય એવું માનવામાં આવે છે કે ભાદરવા સુદ પાંચમ ઋષિ પંચમી ની સવારે ગંગામાતા આ સ્થાન પર અભિષેક કરે છે આ કુંડમાં ભારતના ઋષિ-મુનિઓ સ્નાન કરવા આવે છે તેથી તે દિવસે પૂલનું પાણીનું સ્તર વધી જાય છે.
