વર્ષો થી પેટ માં દુખતું હતું એક દિવસ મહિલા એ ડોક્ટર જોડે જઈને તપાસ કરાવી તો અંદરથી નીકળી આ વસ્તુ…

આજની જીવનશૈલી અને ખાવાની ટેવની અસ્પષ્ટતાને કારણે, લોકો વિવિધ રોગોથી ઘેરાયેલા છે. આ પ્રકારનો એક ખોરાક સંબંધિત રોગ એ પથરી છે, જેમાં વ્યક્તિના આંતરિક ભાગમાં ખનિજો અને મીઠા વગેરેની ધીમે ધીમે ભેગુ થવાથી કોગ્યુલેશન થાય છે. આ ઠોસ કોગ્યુલેશનને પથરી કહેવામાં આવે છે. પથરી નો આકાર રેતીના દાણા કે ગોલ્ફ બોલ જેટલો હોઈ શકે છે. ઘણી વખત પથરીને લીધે કિડનીની આસપાસ ખૂબ ભયંકર પીડા થાય છે.

આજે અમે તમને આ સાથે જોડાયેલા મામલા વિશે જણાવવા જઈ રહ્યા છીએ, જેને જાણીને તમે પણ આશ્ચર્યચકિત થશો. આ કિસ્સો છે મધ્યપ્રદેશના ઝાબુઆ જિલ્લાના થંડલા તહસીલ ગામનો, જ્યાં તેના પેટમાં રહેતી પથરી થી 50 વર્ષિય મહિલા લાંબા સમયથી પીડાઈ હતી. તે પેટના નાના દુખાવાની સમસ્યાની અવગણના કરી રહી હતી.

પરંતુ તે દરમિયાન તેણીના પેટમાં ભયંકર પીડા થઈ હતી જેના કારણે તે મેઘનગરની જીવન જ્યોતિ હોસ્પિટલમાં પહોંચી હતી અને જ્યારે ડોક્ટરોએ મહિલાની તપાસ કરી તો તે મહિલાના પિત્તાશયમાં (ગાલ મૂત્રાશય) માં મળી એક નહીં, બે નહીં, પરંતુ 140 મલ્ટીપલ પથરી મળી આવ્યા અને હોસ્પિટલમાં હાજર તમામ ડોક્ટરો ચોંકી ગયા.

તમને જણાવી દઈએ કે, હોસ્પિટલના સર્જન ડો. માર્કસ ડામોરે પ્રથમ મહિલાને સોનોગ્રાફી માટે મોકલ્યા હતો અને જ્યારે સોનોગ્રાફીના આ અહેવાલમાં મહિલાના પેટમાં 140 પથરી હોવાનું બહાર આવ્યું હતું, ત્યારે ડોક્ટરોએ મહિલાનું ઓપરેશન કર્યું હતું અને તમામ પથરી કાઢી નાખી હતી. અને હવે તે સંપૂર્ણપણે સ્વસ્થ છે,

ડોકટરોએ કહ્યું કે આજદિન સુધી તેણે પથરીના ઘણા દર્દીઓનું ઓપરેશન કર્યું છે, પરંતુ જ્યારે આવા બહુવિધ પથરી જોઇ છે ત્યારે પહેલીવાર આવો કિસ્સો સામે આવ્યો છે. આ પથરીને અખિલ ભારતીય રજૂઆત માટે પેટમાંથી બહાર કાઢીને મોકલવાની પ્રક્રિયામાં છે.

પિત્તાશય પથરી:આપણે જે પિત્તાશય કહીએ છીએ તે આપણા યકૃતની પાસે છે. તે પિઅર આકારનું સેક્રમ છે જે આપણા યકૃતની નીચે જોવા મળે છે. સામાન્ય રીતે, તેનું કાર્ય પિત્તને એકત્રિત કરવાનું અને તેને જાડું કરવાનું છે. જો તમને ખબર ન હોય તો ચાલો આપણે જાણીએ કે ‘પિટ્ટા’ એક પાચન રસ છે જે યકૃત દ્વારા બનાવવામાં આવે છે. તે ચરબીયુક્ત પદાર્થોના પાચનમાં મદદ કરે છે. આ પિત્ત આપણા શરીરને કોઈ નુકસાન ન પહોંચાડે તેની કાળજી લે છે.

પરંતુ કેટલાક કારણોસર, આ પિત્તાશયમાં પથરી ની રચના થાય છે. આ પથરી સેંકડોમાં થઈ શકે છે, નાના અથવા મોટા કદના પણ હોય છે. ડોકટરો માને છે કે આ પથરી પિત્તાશયમાં વારંવાર થતી સોજોને કારણે થાય છે સામાન્ય રીતે, તમે પિત્તાશયમાંથી પથરી કાઢવાની કામગીરી વિશે સાંભળ્યું છે.

આ કામગીરી દરમિયાન, આ પિત્તાશય દર્દીના શરીરમાંથી દૂર કરવામાં આવે છે. તે સમયે, દર્દીને આરામ મળે છે પરંતુ તેના ભવિષ્ય માટે કેટલાક સંકટ ઉભા થાય છે. તેની પાચન શક્તિ નબળી પડી ગઈ છે અને તે ઓછી ચરબીવાળા ખોરાકને સ્વીકારી શકતો નથી.

પથરી એ દર્દીઓમાં જોવા મળતો એક મહત્વનો કિડનીનો રોગ છે. પથરી અસહ્ય દુખાવો, પેશાબમાં ચેપ અને કિડનીને નુકસાન કરી શકે છે. તેથી પથરી વિશે અને તેને અટકાવવાના ઉપાયો વિશે જાણવું જરૂરી છે.અમુક દર્દીઓમાં પથરી ની સમયસર સારવાર ન લેવામાં આવે તો પથરી, પેશાબમાં ચેપ અને કીડનીને નુકસાન પણ કરી શકે છે. એકવાર પાથરી થાય તો વારંવાર પથરી થવી એ ખુબજ સામાન્ય છે.

કિડની માં પથરી કેટલા પ્રકાર ની હોય છે ?ની પથરી ચાર પ્રકારની હોય છે:1 કેલ્શિયમ ની પથરી :- આ પ્રકાર ની પથરી સૌથી વધુ (આશરે ૭૦-૮૦%) પથરી ના દર્દીઓમાં જોવા મળે છે. કેલ્શિયમ ની પથરી બનવાનું કારણ વધુ દર્દીઓમાં કેલ્શિયમ ઓક્ઝલેટ અને ઓછા દર્દીઓમાં કેલ્શિયમ ફોસફેટ છે.

2 સ્ટૃવાઈટ પથરી :- સ્ટૃવાઈટ (મેગ્નેશિયમ એમોન્યમ ફોસ્ફેટ) પથરી આશરે ૧૦-૧૫% પથરી ના દર્દીઓમાં જોવા મળે છે. આ પ્રકાર ની પથરી પેશાબ અને કિડની માં ચેપ નું કારણ બને છે. આ પ્રેકારની પથરી સ્ત્રીઓમાં વધુ જોવા મળે છે.

3 યુરિક એસીડ ની પથરી :એસીડ ની પથરી ખુબ ઓછા (આશરે ૫-૧૦%) પથરી ના દર્દીઓમાં જોવામળે છે. પેશાબ માં યુરિક એસીડ નું પ્રમાણ વધુ હોય અને પેશાબ સતત એસીડીક હોય ત્યારે આ પ્રકારની પથરી થવાનું જોખમ રહે છે. – ગાઉટ(gout), માંસાહારી ખોરાક, શરીર માં ઓછી માત્રા માં પ્રવાહી અને કેન્સર માટે ની કેટલીક દવાઓ (chemotherapy) બાદ આ પ્રકાર ની પથરી થવાનું જોખમ વધારે રહે છે. યુરિક એસીડ ની પથરી પારદર્શક હોવાથી એક્સ-રે ની તપાસ માં દેખાતી નથી.

4 સીસ્ટીન પથરી આ પ્રકાર ની પથરી ખુબજ ઓછા પ્રમાણ માં અને અમુક વારસાગત સીસ્ટીન્યુંરિયા વાળા દર્દીઓમાં જ જોવા મળે છે. પેશાબ માં વધુ પ્રમાણ માં સીસ્ટીન ને સીસ્ટીન્યુંરિયા કહેવાય છે.એટલે શું ?આ પ્રકાર ની પથરી ખુબજ મોટી સ્ટૃવાઈટ પ્રકાર ની પથરી હોય છે. જે આખી કિડની માં પથરાયેલી હોય છે.

આ પથરી હરણ ના શીંગળા જેવી દેખતી હોવાથી આ પાથરી નું નામ સ્ટેગ (stag = હરણ) હોર્ન (horn = શીંગળા = સ્ટેગ હોર્ન પડ્યુ છે. મોટા ભાગ ના દર્દીઓમાં આ પ્રકાર ની પથરી નું નિદાન ઘણું મોડું થાય છે કારણકે આ પ્રકારની પથરી માં દુઃખાવો ખુબજ ઓછો થાય છે અથવા જરાપણ થતો નથી. આ પ્રકાર ની પથરીનું કદ મોટું પરંતુ દુઃખાવો નહિવત હોવાથી તે કિડની ને કિડની ણે ખુબ નુકસાન કરી શકે છે

પથરી એટલે શું ?પેશાબમાંના કેલ્શિયમ ઓક્ષલેટ કે ક્ષારના કણો (Crystals) એકબીજા સાથ ભેગા થઇને લાંબા ગાળે મૂત્રમાર્ગમાં કઠણ પદાર્થ બનાવે છે, જે પથરી તરીકે ઓળખાય છે.પથરી કેવડી હોય છે ? તે કેવી દેખાય ? તે મૂત્રમાર્ગમાં ક્યાં જોવા મળે છે ?મૂત્રમાર્ગમાં થતી પથરી જુદા જુદા કદની હોય છે, જે રેતીના કણ જેટલી નાની કે દડા જેવડી મોટી પણ હોય શકે છે. અમુક પથરી ગોળ કે લંબગોળ અને બહારથી લીસી હોય છે. આ પ્રકારની પથરી ઓછો દુઃખાવો કરે છે અને સરળતાથી કુદરતી રીતે પેશાબ વાટે બહાર નીકળી શકે છે.

પેટના દુઃખાવા સાથે લાલ પેશાબ આવવાનું મુખ્ય કારણ પથરી છે.અમુક પથરી ખરબચડી હોય છે, અસહ્ય દુઃખાવો કરી શકે છે અને સરળતાથી પેશાબમાં નીકળતી નથી.પથરી મુખ્યત્વે કિડની, મૂત્રવાહિની કે મૂત્રાશયમાં અને ક્યારેક મૂત્રનળીમાં પણ જોવા મળે છે.શા માટે પથરી અમુક વ્યક્તિઓમાં વિશેષ જોવા મળે છે ? પથરી થાવાનાં મુખ્ય કારણો ક્યાં છે?લોકોમાં પેશાબમાંનાં ખાસ જાતનાં રસાયણો ક્ષારનાકણોને ભેગા થતા અટકાવે છે,જેથી પથરી બનતી નથી. અમુક લોકોમાં નીચેનાં કારણોને લીધે પથરી થવાની શક્યતા રહે છે :

ઓછું પાણી પીવાની ટેવવારસાગત પથરી થવાની તાસીર: માંસાહારી (વધુ પ્રોટીન ધરાવતો) ખોરાક, ખોરાકમાં નમક અને ઓક્ષલેટ નું વધુ પ્રમાણ અને ખોરાક માં ફળો અને પોટેશિયમ નું ઓછુ પ્રમાણ.પથરી થવાનું જોખમ સ્ત્રીઓ કરતા ઘણુંજ વધારે પુરૂષોમાં જોવા મળે છે. કિડની ની પથરી હોયતેવાં દર્દીઓમાંના ૭૫% અને મૂત્રાશય ની પથરી હોય તેવા દર્દીઓમાંના ૯૫% પુરૂષો હોય છે.લાંબો સમય પથારી વશ રહેવુંજે વ્યક્તઓ ખુબ ગરમ કે ભેજવાળા વાતાવરણ માં રહેતા હોયવારંવાર મુત્રમાર્ગનો ચેપમૂત્રમાર્ગમાં અવરોધ ખોરાકમાં વિટામીન સી કે કેલ્શિયમ નુ અત્યંત વધારે પ્રમાણહાઈપર પેરાથારોઈડિઝમની તકલીફદુઃખાવો ન કરતી પથરીને કારણે કિડની બગડવાનો ભય વધારે રહે છે.

પથરીનાં લક્ષણો :પથરીનો દુઃખાવો પથરી ક્યાં છે, કેવડી છે અને ક્યાં પ્રકારની છે તેના પર આધાર રાખે છે.સામાન્ય રીતે પથરીની બીમારી ૩૦ થી ૪૦ વર્ષની ઉંમર દરમ્યાન અને સ્ત્રી કરતા પુરુષોમાં ત્રણથી ચાર કરતાં ગણી વધારે જોવા મળે છે.ઘણીવખત પથરીનું નિદાન આકસ્મિક રીતે થાય છે. જે પથરીનાં કોઈ ચિહનો હોતાં નથી.પીઠમાં અને પેટમાં સતત દુઃખાવો થાય.ઊલટી-ઊબકા થાય.પેશાબમાં લોહી જાય.પેશાબ કરતી વખતે દુઃખાવો અથવા બળતરા થાય.

જો પથરી મુત્રનલીકામાં અટકી જાય તો પેશાબ થવાનું એકાએક બંધ થઈ જાય.પેશાબ માં પથરી નીકળવી.અમુક દર્દીઓમાં પથરી ના લીધે વારંવાર મૂત્રમાર્ગ માં ચેપ અને પેશાબ માં અવરોધ ના કારણે, કિડની ને સામાન્ય થી લઈ ને ગંભીર નુકસાન પણ થઈ શકે છે.પેશાબમાં બળતરા થાય.પેશાબમાં વારંવાર ચેપ થાય.

પથરીના દુઃખાવાની લાક્ષણિકતા:દુઃખાવાની તીવ્રતા અને દુઃખાવો નો પ્રકાર જુદી-જુદી વ્યક્તિઓમાં અલગ અલગ હોય છે.મોટી પથરી વધુ દુઃખાવો કરે એ માન્યતા ખોટી છે. પથરીનો દુઃખાવો પથરી ક્યાં છે,કેવડી છે અને ક્યા પ્રકારની છે તેના પર આધાર રાખે છે.પથરીનો દુઃખાવો એકાએક શરૂ થાય છે. આ દુઃખાવો ધોળા દિવસે તારા દેખાડી દે તેવો સખત અને અસહ્ય હોય છે.

મોટી અને લીસી પથરી કરતા નાની પણ ખરબચડી પથરી વધુ તીવ્ર દુઃખાવો કરે છે.પથરી સામાન્ય રીતે કિડની અને મૂત્રવાહિની મા જોવા મળે છે.કિડનીની પથરીનો દુઃખાવો કમરમાંથી શરૂ થઈ આગળ નીચે પેડુ તરફ આવે છે.મૂત્રાશયની પથરીનો દુઃખાવો પેડુમાં અને પેશાબની જગ્યાએ થાય છે.આ દુઃખાવો સામાન્ય રીતે કલાકો સુધી ચાલે છે અને પછી ધીમે ધટી જાય છે.મોટા ભાગે આ દુઃખાવો અત્યંત વધારે હોવાથી દર્દી ડોક્ટર પાસે દોડી જાય છે અને દુઃખાવો ધટાડવા દવા કે ઈન્જેકશનની જરૂર પડે છે.